Hợp đồng kỳ hạn? Đặc điểm và ưu nhược điểm của hợp đồng kỳ hạn
Nội dung chính
Hợp đồng kỳ hạn là một công cụ được dùng cho giao dịch phái sinh. Tuy nhiên tại Việt Nam công cụ “phái sinh” này chưa thật sự phổ biến và giao dịch rộng rãi, mặc dù có lịch sự ra đời khá lâu trên thị trường quốc tế, nhưng trong thời gian gần đây thị trường hàng hóa phái sinh đang được đánh giá là thị trường có sức hút mạnh mẽ đối với nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp. Bài viết dưới đây mà Saigon Futures mang đến sẽ là một số khái niệm và đặc điểm về hợp đồng kỳ hạn mà các nhà đầu tư nên biết. Liệu đây có phải là một sản phẩm đầu tư tiềm năng đối với các trader phái sinh trong nước?
I. Khái niệm, định nghĩa của hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract) là một hợp đồng giao sau thỏa thuận giữa hai bên về việc mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở nào đó trong tương lai. Ngược lại với hợp đồng giao ngay (Spot Contract) với việc tài sản mua/bán trong hợp đồng phải được giao trong vòng 2 ngày tính tại thời điểm kí kết (T+2).
Với đặc điểm có thời gian giao nhận hàng hóa xa, hợp đồng kỳ hạn thường được dùng để giảm thiểu rủi ro trong việc biến động giá cả trong tương lại (Hedging) của mặt hàng giao dịch. Nhưng hơn thế nữa, hợp đồng kỳ hạn còn có thể được dùng như một công cụ để đầu cơ giá cả trong tương lai nhờ sự chênh lệch giá cả giữa giá kỳ hạn và giá giao ngay. Tại thời điểm giao hàng nếu giá kỳ hạn cao hơn khoản chênh lệch này sẽ được gọi là khoản thặng dư (Forward Premium) và ngược lại khi giá kỳ hạn thấp hơn sẽ là khoản chiết khấu (Forward Discount).
Hợp đồng kỳ hạn còn có thể được định nghĩa là một loại chứng khoán phái sinh. Trong đó, các giao dịch sẽ được người mua và người bán giao dịch tại một thời điểm đã được xác định cụ thể trong tương lai (Forward Date) nhưng với mức giá của đã được thỏa thuận tại thời điểm hiện tại (Forward Price).
Ví dụ về hợp đồng ký hạn:
Vào ngày 01/02/2022 ông A và ông B ký một hợp đồng ngô kỳ hạn 3 tháng, ông A mua 100 tấn ngô từ ông B với mức giá là 20,000 VND/ký ngô. Có nghĩa là:
- Tài sản cơ sở là ngô
- Ngày đáo hạn là ngày 01/05/2022
- Kỳ hạn hợp đồng ở đây là 3 tháng
- Giá kỳ hạn là 20,000 VND/kg
II. Một hợp đồng kỳ hạn sẽ bao gồm các đặc điểm
- Tài sản cơ sở của HĐKH bao gồm: hàng hóa (Nông sản, Nguyên liệu công nghiệp, Kim loại, Năng lượng), ngoại tệ (USD, UERO), công cụ tài chính (trái phiếu, cổ phiếu…). Tùy vào mục đích đầu tư và nguồn vốn chủ sỡ hữu, nhà đầu tư sẽ lựa chọn các tài sản giao dịch thích hợp. Tài sản cơ sở của hợp đồng kỳ hạn không cần phải chuẩn hóa về khối lượng, chất lượng hay giá trị.
- Tại thời điểm kí kết hợp đồng hai bên người mua và người bán sẽ không cần có nghĩa vụ thực hiện việc thanh toán hay giao dịch tài sản cơ sở mà nghĩa vụ và hoạt động này sẽ phải bắt buộc thực hiện vào ngày đáo hạn.
- Không có bất kỳ sự can thiệp từ bên thứ 3, khiến cho giao dịch HĐKH sẽ không được niêm yết trên một sàn tập trung, mà chỉ được giao dịch trên thị trường Thị trường phi tập trung (hay còn là gọi là OTC – Over the counter market).
- Hợp đồng kỳ hạn phải được kí kết và thoả thuận trực tiếp từ hai phía mà không qua bất cứ trung gian nào.
- Hợp đồng kỳ hạn sẽ không thực hiện kí quỹ.
- Tính thanh khoản thấp sẽ dẫn đến rủi ro cao.
- Bằng cách mở một vị thế ngược với một hợp đồng ký hạn mới tương tự thì người tham gia hợp đồng có thể đóng vị thế.
- Kỳ hạn hợp đồng được định nghĩa là khoảng thời gian được định từ ngày ký hợp đồng cho đến ngày đáo hạn.
- Giá kỳ hạn là mức giá đã được ấn định từ trước và tất toán trong ngày giao nhận hàng hóa, dù giá trên sàn có đang cao hay thấp hơn giá mua trước đó.
NĐT không cần thanh toán vào ngày ký HĐKH
III. Giá trị của hợp đồng kỳ hạn.
Giá trị của HĐKH hay còn được gọi là mức lãi hoặc lỗ của các bên tham gia hợp đồng. Ở hợp đồng kỳ hạn, giá thỏa thuận chỉ có được, nên đến thời điểm đáo hạn sẽ có một bên lời và một bên chịu lỗ. Để biết cách tính giá trị HĐKH, nhà đầu tư có thể theo dõi công thức sau.
– Gọi S(t) là giá thỏa thuận giao ngay của hàng hóa khi đến thời điểm đáo hạn. K là giá kỳ hạn được ấn định trên hợp đồng. Từ đó ta có:
- Giá trị mà người mua nhận được cho một đơn vị tài sản cơ sở khi kết thúc hợp đồng: S(t) – K
- Giá trị mà người bán nhận được cho một đơn vị tài sản cơ sở khi kết thúc hợp đồng: K – S(t)
– Trường hợp 1: S(t) > K, thì người mua hợp đồng có lãi, người bán chịu lỗ
– Trường hợp 2: S(t) < K thì người bán được lãi, người mua hợp đồng chịu lỗ
Quay lại với ví dụ ở mục trên, nếu vào ngày đáo hạn là 01/05/2022, giá ngô trên thị trường là 16,000 VND/kg, nhưng ông A vẫn phải mua từ ông B 100 tấn ngô theo giá thỏa thuận trên hợp đồng kỳ hạn là 20,000 VND/kg. Khi đó, ông A sẽ lỗ 4,000 VND/kg ngô so với giá thị trường, ngược lại, ông B sẽ lãi được 4,000 VND/kg ngô khi bán cho ông A so với giá thị trường.
IV. So sánh đặc điểm giữa hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn
Từ những định nghĩa trên, ta có thể nhận thấy hợp đồng kỳ hạn sẽ có rất nhiều điểm khác biệt so với HĐTL. Mặc dù cả 2 dạng hợp đồng đều cùng là một sản phẩm trên thị trường hàng hóa phái sinh và đều giao nhận hàng hóa tại thời điểm xác định trong tương lai. Nhưng có những điểm khác biệt mà NĐT cần lưu ý:
| Hợp đồng kỳ hạn | Hợp đồng tương lai | |
| Định nghĩa |
|
|
| Giao dịch và niêm yết |
|
|
| Chuẩn hóa hợp đồng |
|
|
| Thời điểm thanh toán |
|
|
| Tính thanh khoản |
|
|
| Bù trừ và ký quỹ |
|
|
Tìm hiểu thêm các loại hợp đồng khác:
- Hợp đồng tương lai.
- Hợp đồng hoán đổi.
- Hợp đồng quyền chọn.
- So sánh giữa hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn.
V. Ưu nhược điểm của hợp đồng kỳ hạn
Ưu điểm
Giống với HĐTL, hợp đồng kỳ hạn được đánh là một trong những công cụ phòng trừ rủi ro đối với doanh nghiệp, người nông dân và nhà sản xuất, dùng để cố định chi phí nguyên liệu đầu vào, dù giá trên thị trường có tăng hoặc giảm cũng k làm ảnh hưởng đến các bên liên quan.
Do không được chuẩn hóa về các yếu tố bắt buộc như: thời gian, giá trị hợp đồng và khối lượng nên người mua và bán sẽ thay đổi chúng linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thị trường.
Bên cạnh đó, hợp đồng sẽ không có sự xuất hiện của bên thứ ba, nên người mua hoặc bán hợp đồng kỳ hạn sẽ không phải tốn các chi phí hoa hồng và phí giao dịch.
Nhược điểm
Vì tính thanh khoản tương đối thấp, nên mức rủi ro mà NĐT phải chịu là khá cao. Bên cạnh đó, khi giao dịch tại thị trường phi tập trung, nên nếu 1 trong 2 bên tham gia không có khả năng thực hiện hợp đồng, bên còn lại sẽ chịu thua lỗ.
VI. Ứng dụng hợp đồng kỳ hạn
Như đã bàn luận ở trên, HĐKH là một trong những công cụ phòng trừ rủi ro hiệu quả trên thị trường hàng hóa. Mặc dù không được chuẩn hóa và giao dịch ở thị trường phi tập trung, nhưng các bên sản xuất vẫn dùng hợp đồng này với mục đích:
- Tránh sự tăng giá trong tương lai
- Cố định chi phí nguyên liệu đầu vào trong tương lai mà không cần quan tâm đến những biến động về giá.
Ví dụ: Ông C và ông D ký kết 1 hợp đồng kỳ hạn cafe với thời gian 3 tháng, ông C sẽ mua 20 tấn cafe từ người bán là ông D với mức giá $2000/tấn. Khi đến ngày giao hàng, giá cafe trên sàn giao dịch lúc này là $2200/tấn, vậy ông C đã mua với mức giá thấp hơn thị trường là $200/tấn. Do đã phòng trừ rủi ro bằng hợp đồng kỳ hạn, nên dù giá trên thị trường có tăng, ông C vẫn không bị lỗ.
VII. Giao dịch hợp đồng kỳ hạn
Giao dịch hợp đồng kỳ hạn ngoại hối khá phổ biến tại Việt Nam
Trong những năm trở lại đây, Việt Nam chỉ có hợp đồng kỳ hạn về ngoại hối là phổ biến, các đối tượng tham gia vào hợp đồng này thường là các công ngân hàng thương tín, công ty xuất nhập khẩu và các tổ chức tài chính có liên quan.
Ở hợp đồng kỳ hạn này, tài sản cơ sở là các ngoại tệ và giá kỳ hạn chính là sự chênh lệnh về tỉ giá giữa hai đồng tiền. Mức tỷ giá được áp dụng vào thời điểm đáo hạn là tỷ giá kỳ hạn.
Dựa trên những thông tin đã nói ở trê, tỷ giá của hợp đồng kỳ hạn ngoại hối sẽ dựa trên thỏa thuận giữa hai bên vào thời điểm ký kết. Tuy nhiên, mức tỷ giá này sẽ nằm trong mức giới hạn ban hành bởi các Ngân hàng nhà nước.
Hy vọng, những thông tin hữu ích về hợp đồng kỳ hạn được cung cấp từ Saigon Futures sẽ giúp nhà đầu có cái nhìn khái quát về thị trường tài chính và hàng hóa phái sinh, qua đó có thể chọn lựa chọn mình công cụ phòng trừ rủi ro an toàn, hiệu quả.
Xem thêm:
- Bản tin thị trường hàng hóa được tổng hợp bởi các chuyên gia Saigon Futures.
ĐĂNG KÝ TƯ VẤN GIAO DỊCH PHÁI SINH HÀNG HÓA MIỄN PHÍ TỪ CHUYÊN GIA
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
- Công Ty Cổ Phần Saigon Futures
- MST: 0315173341.
- Hotline: 028.6686.0068
- Email: cskh@saigonfutures.com
- Fanpage: Saigon Futures Inc.
- Youtube: Saigon Futures.
- LinkedIn: Saigon Futures_Commodity Trading Firm.
- Trụ sở chính: 506 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 4, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh.
- VPGD Hà Nội: Tầng 9, Tháp A, tòa nhà Sky City Tower, 88 Láng Hạ, Quận Đống Đa, TP. Hà Nội.
- VPGD Sài Gòn: Tầng 1 tòa nhà Master Building, 41-43 Trần Cao Vân, Phường 6, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh.
