Đầu tư hàng hóa phái sinh là gì? Ưu nhược điểm và rủi ro

Giao dịch hàng hóa phái sinh được cho là đã được ghi nhận lần đầu bởi một nhà triết học và bác học thời Hy Lạp cổ đại tên là Aristoteles, khi ông giao dịch hợp đồng Ô Liu và đã kiếm được lợi nhuận thông qua giao dịch này. Mặc dù được xuất hiện từ rất lâu và không có tài liệu nào ghi nhận chính xác thời điểm hình thành của loại công cụ tài chính này, nhưng tại Hà Lan và Anh vào những năm đầu 1630 hàng hóa phái sinh đã được giao dịch với hình thức đơn giản và sơ khai nhất.

Tuy có lịch sử hình thành lâu đời nhưng giao dịch hàng hóa phái sinh vẫn là một kênh đầu tư khá mới mẻ tại Việt Nam. Hãy cùng Saigon Futures tìm hiểu hàng hóa phái sinh là gì? Đầu tư hàng hóa phái sinh như thế nào? Các khái niệm trên thị trường đầu tư hàng hóa phái sinh sẽ được giải thích một cách chi tiết, sẽ giúp bạn có thể hiểu được chi tiết tất cả thông tin về hàng hóa phái sinh sau khi đọc bài viết sau.

I. Hàng hóa phái sinh là gì?

Hàng hóa phái sinh (phái sinh hàng hóa) là một loại công cụ tài chính mà giá trị của nó được xác định phụ thuộc vào giá của từng nhóm hàng hóa khác nhau. Nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận từ sự chênh lệch giá cả bằng thực hiện việc mua hoặc bán một khối lượng hàng hóa nhất định tại một thời điểm được xác định trong tương lai.

Về bản chất nhà đầu tư sẽ không thực sự thực hiện việc mua bán hàng hóa thật mà các hoạt động giao dịch sẽ được thực hiện thông qua 4 loại hợp đồng khác nhau: hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi và hợp đồng kỳ hạn. Những hợp đồng trên chịu sự quản lý và kiểm soát bởi Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam và các Sở giao dịch hàng hóa quốc tế.

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai (Futures Contract) là một hợp đồng tiêu chuẩn, chuẩn hóa khối lượng giao dịch, thời gian giao nhận. Các thông số sản phẩm đã được quy định bởi các sở giao dịch hàng hóa quốc tế. Hai bên giao dịch sẽ đồng ý giao dịch một loại mặt hàng trong với một mức giá đã được thỏa thuận tại thời điểm ký kết hợp đồng.

Ví dụ: Bên A đồng ý bán 1 tấn Ngô cho bên B với mức giá X tại thời điểm xác định trong tương lại. Vậy khi tới thời hạn giao dịch nếu giá 1 tấn Ngô > X thì bên A lỗ và bên B lời. Ngược lại, nếu giá 1 tấn Ngô tại thời điểm giao dịch < X thì bên A lời và bên B lỗ. 

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract) là hợp đồng mà bên mua và bên bán sẽ thỏa thuận đồng ý giao dịch một loại hàng hóa với một mức giá cụ thể trong một thời điểm được xác định trước trong tương lai. Nhưng khác với hợp đồng tương lai các chỉ số về khối lượng giao dịch, thời gian giao nhận hay thông số sản phẩm…v.v. Hợp đồng kỳ hạn sẽ chỉ được thỏa thuận bởi hai bên mua và bán mà không được giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung hay quy định bởi các Sàn Giao Dịch hàng hóa quốc tế.

Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng quyền chọn (Options Contract) là hợp đồng bao gồm: bên mua quyền chọn và bên bán quyền chọn. Bên mua quyền chọn có thể thực hiện hoặc không thực hiện giao dịch tài sản khi đến thời hạn tất toán hợp đồng. Tuy nhiên, người bán quyền chọn thì có nghĩa vụ thực hiện mua/bán khi người mua quyền chọn phát sinh giao dịch.  

Hợp đồng hoán đổi

Hợp đồng hoán đổi (Swap Contract) được xem là sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về việc trao đổi tài sản tài chính và dòng tiền. Khi đến thời hạn tất toán hợp đồng, hai bên cam kết trao đổi dòng tiền của giá cả hàng hóa trong tương lai, ấn định trong một khoảng thời gian cố định trong tương lai. Bên mua sẽ tiến hành thanh toán dựa trên giá cố định và nhận giá thả nổi, bên bán sẽ thanh toán và nhận theo chiều ngược lại.

• Lưu ý:

Trên thị trường hàng hóa phái sinh của Việt Nam, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) chỉ cho phép nhà đầu tư giao dịch hàng hóa dưới dạng hợp đồng tương lai. Vì hợp đồng tương lai được các đơn vị lựa chọn đầu tư do cơ chế giao dịch đơn giản và phù hợp với nhiều nhà đầu cơ.

Mặc dù việc giao nhận hàng thực vẫn chưa thực sự phổ biến tại Việt Nam, tuy nhiên hợp đồng tương lai hàng hóa được đánh giá là sản phẩm phòng hộ rủi ro hiệu quả cho các doanh nghiệp lớn, hứa hẹn tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

II. Danh mục các sản phẩm được phép đầu tư trong thị trường giao dịch hàng hóa phái sinh

4 nhóm sản phẩm hàng hóa phái sinh 

1. Nhóm nông sản (Agricultural Commodities):

Nhóm mặt hàng Nông Sản

Bao gồm các hợp đồng tương lai hàng hóa sau:

• Hợp đồng tương lai Ngô và Ngô mini.
• Hợp đồng tương lai Lúa mì và lúa mì mini, Lúa mì Kansas.
• Hợp đồng tương lai Đậu tương và đậu tương mini.
• Hợp đồng tương lai Dầu đậu tương, Khô đậu tương.
• Hợp đồng tương lai Gạo thô.

2. Nhóm năng lượng (Energy Commodities):

Nhóm mặt hàng Năng Lượng

Bao gồm các hợp đồng tương lai hàng hóa sau:

• Hợp đồng tương lai Dầu WTI, dầu WTI mini, dầu WTI micro, Dầu Brent, Dầu Brent mini, Dầu ít lưu huỳnh.
• Hợp đồng tương lai Khí tự nhiên, Khí tự nhiên mini.
• Hợp đồng tương lai Xăng pha chế.

3. Nhóm nguyên liệu công nghiệp (Soft & Raw Commodities):

Nhóm mặt hàng Nguyên Liệu Công Nghiệp

Bao gồm các hợp đồng tương lai hàng hóa sau:

• Hợp đồng tương lai Cafe Robusta, Cafe Arabica.
• Hợp đồng tương lai Cao su RSS3, Cao su TSR20TSR20.
• Hợp đồng tương lai Bông.
• Hợp đồng tương lai Đường trắng, Đường 11.
• Hợp đồng tương lai Ca cao.

4. Nhóm kim loại (Metal Commodities):

Nhóm mặt hàng Kim Loại

Bao gồm các hợp đồng tương lai hàng hóa sau:

• Hợp đồng tương lai Bạch kim.
• Hợp đồng tương lai Bạc.
• Hợp đồng tương lai Đồng.
• Hợp đồng tương lai Quặng sắt.
• Hợp đồng tương lai Chì LME, Nhôm LME, Kẽm LME, Thiếc LME.

III. Ưu điểm của thị trường giao dịch hàng hóa phái sinh

1. Thị trường có thanh khoản cao:

Do đặc thù của thị trường giao dịch hàng hóa phái sinh là thực hiện liên thông với các sàn giao dịch lớn trên giới, cùng với đa dạng sản phẩm đầu tư đã tạo cho thị trường này tính thanh khoản vô cùng cao.

Hơn thế nữa, cùng với hình thức giao dịch hai chiều với thời gian T+0, nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận về ngay sau khi thực hiện giao dịch mua và bán. Đây cũng là một trong những lý do mang lại tính thanh khoản vô cùng cao cho thị trường này.

2. Minh bạch và an toàn:

Giao dịch hàng hóa phái sinh hoạt động dưới sự kiểm soát của Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam (MXV) – được cấp phép hoạt động bởi Bộ Công Thương theo nghị định số 51/2018/NĐ-CP. Hoạt động dưới sự quản lý của Sở, nhà đầu tư có thể giao dịch các loại hàng hóa, Sở sẽ thực hiện liên thông với các sàn giao dịch lớn quốc tế như: NYMEX, CME, TOCOM,… Các nghiệp vụ thanh toán bù trừ cũng thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng quốc doanh an toàn, và có độ tin cậy cao.

Theo thống kế từ Sở, hàng hóa phái sinh đang nhận được nhiều sự quan tâm và ủng hộ của giới đầu tư. Bằng chứng là khối lượng giao dịch tăng từ vài trăm lên đến vài nghìn lot mỗi ngày, giao dịch chủ yếu ở nhóm Nông Sản và Năng Lượng.

Được bảo hộ về mặt pháp lý và giám sát của MXV là một trong những lý do đầu tư hàng hóa phái sinh nhận được sự quan tâm và ưu ái của hầu hết các nhà đầu tư.

3. Giá trị đòn bẩy cao:

So với những kênh đầu tư truyền thống khác, giao dịch hàng hóa phái sinh có tỷ lệ đòn bẩy tài chính ưu việt hơn hẳn. Đòn bẫy tối đa là 1:30 cho một hợp đồng tùy mặt hàng giao dịch. Nhờ lợi thế từ đòn bẩy tài chính cao đã giúp khả năng sinh lời của thị trường hàng hóa cao hơn những thị trường khác.

4. Giao dịch T+0:

Khác với chứng khoán cơ sở cần phải chờ vài ngày để thực hiện đóng lệnh chốt lời. Đầu tư hàng hóa phái sinh cho phép nhà đầu tư thực hiện mở và đóng vị thế ngay trong ngày. Chốt lãi/lỗ ngay lập tức là một trong những ưu thế lớn nhất của thị trường hàng hóa. 

5. Giao dịch 2 chiều:

Giao dịch hàng hóa cho phép nhà đầu tư thu được lợi nhuận hai chiều ngay cả khi thị trường tăng hay giảm. Hơn thế nữa, thị trường hàng hóa cho phép nhà đầu tư thực hiện bán khống kể cả khi không nắm tài sản cơ sở. Do đó, nhà đầu tư chỉ cần dự đoán đúng xu hướng thị trường sẽ có thể kiếm được lợi nhuận khi thị trường lao dốc.

6. Bảo hiểm hàng hóa, tránh được những rủi ro từ thị trường:

Nhờ vào các đặc điểm khi giao dịch dựa trên hợp đồng tương lai mà hàng hóa phái sinh luôn có thể tránh được các biến động và rủi ro ngắn hạn của thị trường.

IV. Tiềm năng phát triển của thị trường giao dịch hàng hóa phái sinh

Theo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội cho biết, giao dịch trên thị trường hàng hóa phái sinh tăng mạnh so với tháng trước với tổng khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai đạt mốc 4.053.391 hợp đồng với tổng giá trị đạt gần 591 tỷ đồng tính đến tháng 04/2022.

Với tổng giá trị đạt được đã góp phần cho tổng giá trị giao dịch bình quân tăng gần 54.15% so với tháng trước. Sự phát triển vượt bậc của thị trường này đã góp phần cho thấy thị trường hàng hóa đang lên ngôi, nhận được sự quan tâm và chú ý từ các nhà đầu tư, và đây chính là một hạng mục đầu tư đầy tiềm năng và xứng đáng nhận được sự quan tâm từ các nhà đầu tư.

Tính đến nay, MXV đã niêm yết giao dịch với hơn 30 mặt hàng, thuộc 4 nhóm sản phẩm: nông sản, nguyên liệu công nghiệp, kim loại, năng lượng. Trong đó nhóm nông sản chiếm khối lượng giao dịch cao nhất và nhóm năng lượng có mức độ tăng trưởng cao nhất. Số lượng hàng hóa đa dạng sẽ là cơ hội lớn đối với các nhà đầu tư, có thể lựa chọn các mặt hàng giao dịch tùy theo nguồn vốn và mục đích đầu tư.

Bên cạnh đó, với sự ủng hộ từ các chuyên gia, lãnh đạo các ban ngành cũng là một cơ hội phát triển lớn đối với thị trường hàng hóa Việt Nam. Theo Viện trưởng viện nghiên cứu thị trường giá cả Bộ tài chính – ông Ngô Trí Long đã kêu gọi các doanh nghiệp nhanh chóng nghiên cứu và thực hiện hiệu quả công cụ phái sinh. Trên thị trường thế giới, việc bảo hiểm giá gần như là nghiệp vụ bắt buộc đối với các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế. Do đó, chúng ta cần phải nghiêm túc học hỏi và thực hiện công cụ phòng hộ giá đã được thực hiện vô cùng hiệu quả trong thời gian qua.

V. Các nhược điểm và rủi ro đi kèm khi giao dịch trên thị trường hàng hóa phái sinh

1. Thị trường biến động mạnh:

Giao dịch hàng hóa phái sinh mang lại lợi nhuận lớn đồng thời cũng tồn tại nhiều rủi ro

Vừa là một lợi thế nhưng cũng là một rủi ro lớn dành cho các nhà đầu tư. Điều này đòi hỏi các nhà đầu tư càng phải quan sát và theo dõi thường xuyên những biến động thị trường. Do thị trường phái sinh sẽ thực hiện thanh toán bù trừ khi kết thúc phiên, do đó có thể tài khoản của nhà đầu tư có thể rơi vào vùng nguy hiểm vào những ngày thị trường chịu tác động mạnh.

2. Đặt nhầm lệnh:

Đặc thù của thị trường này là giao dịch 2 chiều, nhà đầu tư có thể mua hoặc bán tùy theo mục đích giao dịch. Vì thế nhà đầu tư nên lưu ý tránh việc đặt nhầm lệnh.

3. Không đặt lệnh dừng lỗ:

Không chỉ tại thị trường hàng hóa, kể cả chứng khoán và ngoại hối, lệnh dừng lỗ (Stop-loss) là một trong những yêu cầu bắt buộc khi giao dịch đối với nhà đầu tư. Tuy nhiên không phải ai cũng lưu ý điều này, việc quên đặt lệnh dừng lỗ hoặc thay đổi lệnh dừng lỗ cũng thường xuyên xảy ra và gây ra những hậu quả đáng tiếc, có khi là “cháy tài khoản”.

4. Cảnh giác lừa đảo khi giao dịch phái sinh hàng hóa:

Mặc dù hàng hóa phái sinh là thị trường hoạt động hoàn toàn hợp pháp. Tuy nhiên, cũng sẽ có những cá nhân, tổ chức lợi dụng sự thiếu hiểu biết từ nhà đầu tư F0 để thực hiện các hành vi lừa đảo. Do đó, trước khi tham gia thị trường nhà đầu tư F0 cần phải tìm hiểu kỹ các thông tin và kiến thức cơ bản về thị trước và tìm chọn cho riêng mình một công ty tư vấn đầu tư nằm trong danh sách thành viên kinh doanh của MXV để có thể được cung cấp các dịch vụ hỗ trợ đầu tư, giao dịch an toàn và hiệu quả. Nhà đầu tư có thể tham khảo bài viết dưới đây của Saigon Futures để có thể lựa chọn được cho mình một môi giới hàng hóa phái sinh tốt nhất.

• Xem thêm:

Môi giới hàng hóa phái sinh là gì? Bí quyết lựa chọn môi giới hàng hóa phái sinh

Một điều vô cùng quan trọng nữa mà nhà đầu tư F0 cần lưu ý là không có một thị trường đầu tư nào đều an toàn 100%, mỗi kênh đầu tư đều sẽ có một mức độ rủi ro nhất định. Việc mà các nhà đầu tư cần làm chính là không ngừng tìm hiểu kiến thức và trau dồi thêm kỹ năng để giảm thiểu các rủi ro trong giao dịch.

VI. Có nên giao dịch hàng hóa phái sinh hay không? 

Hàng hóa phái sinh là một thị trường với có nhiều lợi thế, minh bạch, rõ ràng và mức thanh khoản cực kì cao so với một số thị trường đầu tư khác hiện nay.Với tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai, thị trường hàng hóa phái sinh sẽ trở thành một kênh đầu tư xu hướng mới. Nhà đầu tư có thể tham gia đầu tư hàng hóa phái sinh với số vốn hợp lí từ (từ nhỏ đến lớn) với nhiều đối tượng sở hữu nguồn vốn từ nhỏ đến lớn và có thể phù hợp với nhiều đối tượng vì các lí do sau:

1. Đối với nông dân:

• Giao dịch hàng hóa phái sinh là công cụ giảm thiểu rủi ro về giá cho nông dân.
• Giá cả đã được định sẵn kể từ khi ký kết hợp đồng tương lai vì thế nông dân có thể an tâm thực hiện sản xuất mà không sợ bị tình trạng mất giá hay ép giá khi được mùa.
• Hạn chế được chi phí thu hoạch, kho bãi, vận chuyển,….

2. Đối với doanh nghiệp, nhà sản xuất:

• Công cụ phòng hộ rủi ro: Giao dịch hàng hóa phái sinh sẽ là công cụ giúp nhà sản xuất chủ động hơn trong việc định phí, an tâm vận hành và phòng ngừa rủi ro biến động giá trong hoạt động kinh doanh. Giúp doanh nghiệp khóa lợi nhuận hoặc giảm mức thiệt hại tối thiểu nhất có thể.
• Tạo cơ chế xác lập giá hàng hóa: Đặc biệt đối với nhà sản xuất tham gia đầu tư ngắn hạn có thể dự đoán được xu hướng giá trong tương lai gần và có thể tìm cho mình một nguồn cung phù hợp, ổn định hoạt động kinh doanh.

3. Đối với nhà đầu tư giao dịch:

Nhà đầu tư có thể nhận được lợi nhuận từ sự chênh lệch giá và cùng với đòn bẩy tài chính cao sẽ là nguồn khả năng sinh lời khổng lồ cho nhà đầu tư. Khác với thị trường chứng khoán chỉ giao dịch tập trung tại sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam, thị trường hàng hóa giao dịch trên phạm vi toàn cầu tại những sàn giao dịch quốc tế lớn. Không những thế mức ký quỹ của hợp đồng tương lai khá thấp so với tổng giá trị hợp đồng, điều này tạo thêm nhiều cơ hội đầu tư cho các cá nhân nhỏ lẻ.

Từ những điều trên thì có câu hỏi đặt là ra liệu có nên đầu tư vào hàng hóa phái sinh không? Câu trả lời là có thể thử thách bản thân với điều kiện các nhà đầu tư nên trang bị thêm những kiến thức thị trường cơ bản.

Phía trên là những thông tin hữu ích về thị trường hàng hóa phái sinh, cũng như những ưu điểm vượt trội của nó. Có thể nói đây là một kênh đầu tư kiếm lời đầy tiềm năng cho nhà đầu tư với lợi nhuận cao, an toàn minh bạch và hiệu quả. Saigon Futures là nơi cung cấp những thông tin, kiến thức hữu ích về thị trường hàng hóa phái sinh và đây chính là “hành trang” quý báu giúp các nhà đầu tư chinh phục con đường tìm kiếm lợi nhuận cho mình. Ngoài ra, với phương châm hoạt động uy tín, chuyên nghiệp, Saigon Futures sẽ là một “cộng sự” đáng tin cậy hỗ trợ giao dịch hiệu quả, gia tăng lợi nhuận cho quý nhà đầu tư.

VII. Cách thức giao dịch hàng hóa phái sinh tại Việt Nam

Hiện nay, Saigon Futures là một trong các thành viên kinh doanh chính thức được Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam (MXV) cho phép được cung cấp các dịch vụ tư vấn, môi giới và giao dịch trên thị trường hàng hóa phái sinh. Với phương châm “Tận tâm, chính trực, khách quan, chuyên nghiệp” Saigon Futures luôn coi trọng và đặt lợi ích của quý khách hàng lên hàng đầu và cam kết cung cấp những dịch vụ tốt nhất đến với quý khách hàng.

Dưới đây là cách thức tham gia giao dịch thị trường hàng hóa phái sinh cùng Saigon Futures cơ bản và đơn giản nhất:

• Đăng ký mở tài khoản: Để có thể tham gia giao dịch hàng hóa phái sinh, ban cần đăng ký tài khoản. Tại Saigon Futures, chúng tôi mang đến cho quý nhà đầu tư công nghệ đăng kí tài khoản định danh E-KYC an toàn, nhanh chóng và tiện lợi.
• Nạp tiền vào tài khoản: Sau khi đăng ký tài khoản cùng Saigon Futures nhà đầu tư cần tìm hiểu về thị trường như: các yếu tố ảnh hưởng đến giá, bao gồm cung cầu, sự kiện chính trị, tin tức kinh tế và thời tiết. Để có thể chọn lựa sản phẩm giao dịch phù hợp với nguồn vốn và nhu cầu cá nhân. Sau đó là nạp tiền và tiến hành giao dịch.
• Đặt lệnh và tiến hành giao dịch: tại bước này bạn cần theo dõi vị thế của mình và giá của sản phẩm hàng hóa phái sinh mà bạn đang giao dịch để có thể chốt lời hoặc cặt lỗ kịp thời.

Lưu ý: các bước trên là các bước cơ bản nhất để có thể tham gia giao dịch trên thị trường hàng hóa phái sinh. Vì vậy việc giao dịch cụ thể sẽ có thể khác tùy thuộc vào từng sàn giao dịch cũng như nhóm sản phẩm bạn đang giao dịch. Vì vậy, để có hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư mới tham gia thị trường bạn cần tham khảo thêm các nguồn tài liệu uy tín và chuyên sâu, hoặc sẽ cần công ty môi giới uy tín để có thể hướng dẫn bạn các quy trình giao dịch và quản lí rủi ro rõ ràng sẽ giúp nhà đầu tư gia tăng cơ hội thành trong khi tham gia thị trường.

Xem thêm các bài viết sau để có thể tham gia giao dịch:

• Hướng dẫn giao dịch hàng hóa phái sinh cho người mới bắt đầu
• Hướng dẫn các bước mở tài khoản giao dịch hàng hóa phái sinh, đơn giản và chi tiết cho nhà đầu tư mới
• Phân tích kỹ thuật trong giao dịch hàng hóa phái sinh là gì? Ưu nhược điểm của phân tích kỹ thuật
• Môi giới hàng hóa phái sinh là gì? Bí quyết lựa chọn môi giới hàng hóa phái sinh

+ Xem thêm

ĐĂNG KÝ TƯ VẤN GIAO DỊCH PHÁI SINH HÀNG HÓA MIỄN PHÍ TỪ CHUYÊN GIA

---

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Công Ty Cổ Phần Saigon Futures
• MST: 0315173341
• Hotline: 028.6686.0068
• Email: cskh@saigonfutures.com
• Fanpage: Saigon Futures Inc.
• Youtube: Saigon Futures
• LinkedIn: Saigon Futures_Commodity Trading Firm
• Trụ sở chính: 506 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 4, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh
• VPGD Hà Nội: Tầng 9, Tháp A, tòa nhà Sky City Tower, 88 Láng Hạ, Quận Đống Đa, TP. Hà Nội
• VPGD Sài Gòn: Tầng 1 tòa nhà Master Building, 41-43 Trần Cao Vân, Phường 6, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh