Hàng hóa phái sinh là gì? Ưu nhược điểm và rủi ro – Saigon Futures

Hàng hóa phái sinh được cho là đã được ghi nhận lần đầu bởi một nhà triết học và bác học thời Hy Lạp cổ đại tên là Aristoteles khi ông giao dịch hợp đồng Ô Liu và đã kiếm được lợi nhuận thông qua giao dịch này. Mặc dù được xuất hiện từ rất lâu và không có tài liệu nào ghi nhận chính xác thời điểm hình thành của loại công cụ tài chính này nhưng tại Hà Lan và Anh vào những năm đầu 1630 hàng hóa phái sinh đã được giao dịch với hình thức đơn giản và sơ khai nhất. Tuy xuất hiện đã lâu trên thế giới nhưng giao dịch hàng hóa phái sinh là một kênh đầu tư khá mới mẻ tại Việt Nam, cùng Saigon Futures tìm hiểu về định nghĩa và các khái niệm về thị trường hàng hóa.

I. Hàng hóa phái sinh là gì?

Hàng hóa phái sinh là một công cụ tài chính mà tại đó giá trị của nó được xác định phụ thuộc vào giá của từng nhóm hàng hóa khác nhau. Nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận từ sự chênh lệch giá cả bằng thực hiện việc mua bán một khối lượng hàng hóa nhất định tại một thời điểm xác định trong tương lai. Về bản chất nhà đầu tư sẽ không thực sự thực hiện việc mua bán hàng hóa mà các hoạt động mua bán này sẽ được thực hiện thông qua 4 loại hợp đồng khác nhau và được quản lý và kiểm soát bởi những Sở giao dịch hàng hóa quốc tế.

Hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai (Futures Contract) là một hợp đồng tiêu chuẩn, chuẩn hóa khối lượng giao dịch, thời gian giao nhận. Các thông số sản phẩm đã được quy định bởi các sở giao dịch hàng hóa quốc tế. Hai bên giao dịch sẽ đồng ý giao dịch một loại mặt hàng trong với một mức giá đã được thỏa thuận tại thời điểm kí kết hợp đồng.

Ví dụ: Bên A đồng ý bán 1 tấn Ngô cho bên B với mức giá X tại thời điểm xác định trong tương lại. Vậy khi tới thời hạn giao dịch nếu giá 1 tấn Ngô > X thì bên A lỗ và bên B lời. Ngược lại, nếu giá 1 tấn Ngô tại thời điểm giao dịch < X thì bên A lời và bên B lỗ. 

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn (Foward Contract) là hợp đồng mà bên mua và bên bán sẽ thỏa thuận đồng ý giao dịch một loại hàng hóa với một mức giá cụ thể trong một thời điểm được xác định trước trong tương lai. Nhưng khác với hợp đồng tương lai các chỉ số về khối lương giao dịch, thời gian giao nhận hay thông số sản phẩm…v.v. Hợp đồng kỳ hạn sẽ chỉ được thảo thuận bởi hai bên mua và bán mà không được giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung hay quy định bởi các Sàn Giao Dịch hàng hóa quốc tế.

Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng quyền chọn (Options Contract) là hợp đồng bao gồm: bên mua quyền chọn và bên bán quyền chọn. Bên mua quyền chọn có thể thực hiện hoặc không thực hiện giao dịch tài sản khi đến thời hạn tất toán hợp đồng. Tuy nhiên, người bán quyền chọn thì có nghĩa vụ thực hiện mua/bán khi người mua quyền chọn phát sinh giao dịch.  

Hợp đồng hoán đổi

Hợp đồng hoán đổi (Swap Contract) được xem là sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về việc trao đổi tài sản tài chính và dòng tiền. Khi đến thời hạn tất toán hợp đồng, hai bên cam kết trao đổi dòng tiền của giá cả hàng hóa trong tương lai, ấn định trong một khoảng thời gian cố định trong tương lai. Bên mua sẽ tiến hành thanh toán dựa trên giá cố định và nhận giá thả nổi, bên bán sẽ thanh toán và nhận theo chiều ngược lại.

• Lưu ý:

Tại thị trường hàng hóa phái sinh của Việt Nam, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam gọi tắt là MXV cho phép nhà đầu tư giao dịch hàng hóa dưới dạng hợp đồng tương lai. Hợp đồng tương lai hợp đồng được các đơn vị lựa chọn đầu tư do cơ chế giao dịch đơn giản và phù hợp với nhiều nhà đầu cơ. Hầu như việc giao nhận hàng thực vẫn chưa thực sự phổ biến tại Việt Nam, tuy nhiên hợp đồng tương lai hàng hóa được đánh giá là sản phẩm phòng hộ rủi ro hiệu quả cho các doanh nghiệp lớn, hứa hẹn tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Như vậy, giao dịch với sự tham gia của các cá nhân, doanh nghiệp trên thế giới,có cơ hội giao dịch cả dài hạn và ngắn hạn. Nhà đầu tư cũng không cần hy vọng giá tăng, đầu tư và nhờ vào cơ may để thu lời vì khi giao dịch phái sinh hàng hóa, cả khi giá tăng và giảm đều có thể kiếm lời bằng việc mua vào hoặc bán ra.

Dành cho nhà đầu tư:

• Hướng dẫn đầu tư hàng hóa phái sinh dành cho nhà đầu tư F0
• Bản tin thị trường hàng hóa được tổng hợp bởi các chuyên gia Saigon Futures.

II. Danh mục các sản phẩm được phép đầu tư trong hàng hóa phái sinh

4 nhóm sản phẩm hàng hóa chính được giao dịch chủ yếu trên thị trường hàng hóa phái sinh hiện nay

1. Nhóm nông sản (Agricultural Commodities):

Nhóm mặt hàng Nông Sản

Bao gồm các HĐTL hàng hóa:

• HĐTL Ngô và Ngô mini.
• HĐTL Lúa mì và lúa mì mini, Lúa mì Kansas.
• HĐTL Đậu tương và đậu tương mini.
• HĐTL Dầu đậu tương, Khô đậu tương.
• HĐTL Gạo thô.

2. Nhóm năng lượng (Energy Commodities):

Nhóm mặt hàng Năng Lượng

Bao gồm các HĐTL hàng hóa:

• HĐTL Dầu WTI, dầu WTI mini, dầu WTI micro, Dầu Brent, Dầu Brent mini, Dầu ít lưu huỳnh.
• HĐTL Khí tự nhiên, Khí tự nhiên mini.
• HĐTL Xăng pha chế.

3. Nhóm nguyên liệu công nghiệp (Soft & Raw Commodities):

Nhóm mặt hàng Nguyên Liệu Công Nghiệp

Bao gồm các HĐTL hàng hóa:

• HĐTL Cafe Robusta, Cafe Arabica.
• HĐTL Cao su RSS3, Cao su TSR20TSR20.
• HĐTL Bông.
• HĐTL Đường trắng, Đường 11.
• HĐTL Ca cao.

4. Nhóm kim loại (Metal Commodities):

Nhóm mặt hàng Kim Loại

Bao gồm các HĐTL hàng hóa:

• HĐTL Bạch kim.
• HĐTL Bạc.
• HĐTL Đồng.
• HĐTL Quặng sắt.
• HĐTL Chì LME, Nhôm LME, Kẽm LME, Thiếc LME.

Lưu ý: Trong đó nhóm nông sản có khối lượng giao dịch chiếm tỷ trọng cao nhất và nhóm năng lượng mức độ tăng trưởng nhanh nhất trong thời gian qua. Khi tham gia vào thị trường đầu tư hàng hóa, để có những chiến lược đầu tư hiệu quả nhất, nhà đầu tư nên tiến hành thực hiện nghiên cứu kỹ nhóm hàng hóa mong muốn giao dịch cũng như những yếu tố tác động đến giá cả hàng hóa. Cập nhật, bổ sung kiến thức hàng ngày là yếu tố cần thiết cho một nhà đầu tư hàng hóa để tránh được những biến động giá cũng như hạn chế thấp nhất mức rủi ro mà nó mang lại.

III. Ưu điểm của hàng hóa phái sinh

1. Thanh khoản cao:

Do đặc thù của thị trường giao dịch hàng hóa phái sinh là thực hiện liên thông với các sàn giao dịch lớn trên giới, cùng với đa dạng sản phẩm đầu tư đã tạo cho thị trường này tính thanh khoản vô cùng cao.

Hơn thế nữa, cùng với hình thức giao dịch hai chiều với thời gian T+0, nhà đầu tư có thể thu được lợi nhuận về ngay sau khi thực hiện giao dịch mua và bán. Đây cũng là một trong những lý do mang lại tính thanh khoản vô cùng cao cho thị trường này.

2. Minh bạch và an toàn:

Giao dịch hàng hóa phái sinh hoạt động dưới sự kiểm soát của Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam (MXV) – cấp phép hoạt động bởi Bộ Công Thương theo nghị định số 51/2018/NĐ-CP. Hoạt động dưới sự quản lý của Sở, NĐT có thể giao dịch các loại hàng hóa, Sở sẽ thực hiện liên thông với các sàn giao dịch lớn quốc tế như: NYMEX, CME, TOCOM,… Các nghiệp vụ thanh toán bù trừ cũng thực hiện thông qua hệ thống ngân hàng quốc doanh an toàn, và có độ tin cậy cao.

Theo thống kế từ Sở, hàng hóa phái sinh đang nhận được nhiều sự quan tâm và ủng hộ của giới đầu tư. Bằng chứng là khối lượng giao dịch tăng từ vài trăm lên đến vài nghìn lot mỗi ngày, giao dịch chủ yếu ở nhóm Nông Sản và Năng Lượng.

Được bảo hộ về mặt pháp lý và giám sát của Sở là một trong những lý do đầu tư hàng hóa phái sinh nhận được sự quan tâm và ưu ái của hầu hết các nhà đầu tư.

3. Giá trị đòn bẩy cao:

So với những kênh đầu tư truyền thống khác, giao dịch hàng hóa phái sinh có tỷ lệ đòn bẩy tài chính ưu việt hơn hẵn. Tối đa 1:30 cho một hợp đồng tùy mặc hàng giao dịch. Nhờ lợi thế từ đòn bẩy tài chính cao đã giúp khả năng sinh lời của thị trường hàng hóa cao hơn những thị trường khác.

4. Giao dịch T+0:

Khác với chứng khoán cơ sở cần phải chờ đến tận 3 ngày để thực hiện đóng lệnh chốt lời. Đầu tư hàng hóa phái sinh cho phép nhà đầu tư thực hiện mở và đóng vị thế ngay trong ngày. Chốt lãi/lỗ ngay trong là một trong những ưu thế lớn nhất của thị trường hàng hóa. 

5. Giao dịch 2 chiều:

Giao dịch hàng hóa cho phép nhà đầu tư thu được lợi nhuận hai chiều ngay cả khi thị trường tăng hay giảm. Hơn thế nữa, thị trường hàng hóa cho phép nhà đầu tư thực hiện bán khống kể cả khi không nắm tài sản cơ sở. Do đó, nhà đầu tư chỉ cần dự đoán đúng xu hướng thị trường thì có thể kiếm được lợi nhuận khi thị trường lao dốc.

6. Bảo hiểm hàng hóa, tránh được những rủi ro từ thị trường:

Nhờ vào các đặc điểm khi giao dịch dựa trên hợp đồng tương lai mà hàng hóa phái sinh luôn có thể tránh được các biến động và rủi ro ngắn hạn của thị trường.

IV. Nhược điểm và rủi ro kèm theo khi giao dịch và đầu tư hàng hóa phái sinh

Giao dịch hàng hóa phái sinh mang lại lợi nhuận lớn đồng thời cũng tồn tại nhiều rủi ro

1. Thị trường biến động mạnh:

Vừa là một lợi thế nhưng cũng là một rủi ro lớn dành cho các nhà đầu tư. Điều này đòi hỏi các nhà đầu tư càng phải quan sát và theo dõi thường xuyên những biến động thị trường. Do thị trường phái sinh sẽ thực hiện thanh toán bù trừ khi kết thúc phiên, do đó có thể tài khoản của nhà đầu tư có thể rơi vào vùng nguy hiểm vào những ngày thị trường chịu tác động mạnh.

2. Đặt nhầm lệnh:

Đặc thù của thị trường này là giao dịch 2 chiều, nhà đầu tư có thể mua hoặc bán tùy theo mục đích giao dịch. Vì thế nhà đầu tư nên lưu ý tránh việc đặt nhầm lệnh.

3. Không đặt lệnh dừng lỗ:

Không chỉ tại thị trường hàng hóa, kể cả chứng khoán và ngoại hối, lệnh dừng lỗ là một trong những yêu cầu bắt buộc khi giao dịch đối với nhà đầu tư. Tuy nhiên không phải ai cũng lưu ý điều này, việc quên đặt lệnh dừng lỗ hoặc thay đổi lệnh dừng lỗ cũng thường xuyên xảy ra và gây ra những hậu quả đáng tiếc, có khi là “cháy tài khoản”.

4. Cảnh giác lừa gạt khi giao dịch phái sinh hàng hóa:

Mặc dù thị trường hàng hóa phái sinh không lừa đảo và hoạt động hoàn toàn hợp pháp, nhưng cũng có những cá nhân, tổ chức lợi dụng sự thiếu hiểu biết từ nhà đầu tư F0 để lừa đảo. Do đó, trước khi nhà đầu tư tham gia thị trường, cần phải tìm hiểu kỹ về những diễn biến của thị trường, tìm đơn vị tư vấn đầu tư là những thành viên kinh doanh của MXV để được hỗ trợ đầu tư, giao dịch an toàn và hiệu quả.

Lưu ý dành cho nhà đầu tư F0:

Không có một thị trường đầu tư nào đều an toàn 100%, mỗi kênh đầu tư đều sẽ có một mức độ rủi ro nhất định. Việc mà các nhà đầu tư cần làm chính là không ngừng tìm hiểu kiến thức và trau dồi thêm kỹ năng để giảm thiểu các rủi ro trong giao dịch.

V. Tiềm năng phát triển của hàng hóa phái sinh

Theo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội cho biết, giao dịch trên thị trường hàng hóa phái sinh tăng mạnh so với tháng trước với tổng khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai đạt mốc 4.053.391 hợp đồng với tổng giá trị đạt gần 591 tỷ đồng tính đến tháng 04/2022.

Với tổng giá trị đạt được đã góp phần cho tổng giá trị giao dịch bình quân tăng gần 54.15% so với tháng trước. Sự phát triển vượt bậc của thị trường này đã góp phần cho thấy thị trường hàng hóa đang lên ngôi, nhận được sự quan tâm và chú ý từ các nhà đầu tư, và đây chính là một hạng mục đầu tư đầy tiềm năng và xứng đáng nhận được sự quan tâm từ các nhà đầu tư.

Tính đến nay, MXV đã niêm yết giao dịch với hơn 30 mặt hàng, thuộc 4 nhóm sản phẩm: nông sản, nguyên liệu công nghiệp, kim loại, năng lượng. Trong đó nhóm nông sản chiếm khối lượng giao dịch cao nhất và nhóm năng lượng có mức độ tăng trưởng cao nhất. Số lượng hàng hóa đa dạng sẽ là cơ hội lớn đối với các nhà đầu tư, có thể lựa chọn các mặt hàng giao dịch tùy theo nguồn vốn và mục đích đầu tư.

Bên cạnh đó, với sự ủng hộ từ các chuyên gia, lãnh đạo các ban ngành cũng là một cơ hội phát triển lớn đối với thị trường hàng hóa Việt Nam. Theo Viện trưởng viện nghiên cứu thị trường giá cả Bộ tài chính – ông Ngô Trí Long đã kêu gọi các doanh nghiệp nhanh chóng nghiên cứu và thực hiện hiệu quả công cụ phái sinh. Trên thị trường thế giới, việc bảo hiểm giá gần như là nghiệp vụ bắt buộc đối với các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế. Do đó, chúng ta cần phải nghiêm túc học hỏi và thực hiện công cụ phòng hộ giá đã được thực hiện vô cùng hiệu quả trong thời gian qua.

VI. Lý do vì sao nên giao dịch hàng hóa phái sinh

1. Đối với nông dân:

• Giao dịch hàng hóa phái sinh là công cụ giảm thiểu rủi ro về giá cho nông dân.
• Giá cả đã được định sẵn kể từ khi ký kết hợp đồng tương lai vì thế nông dân có thể an tâm thực hiện sản xuất mà không sợ bị tình trạng mất giá hay ép giá khi được mùa.
• Hạn chế được chi phí thu hoạch, kho bãi, vận chuyển,….

2. Đối với doanh nghiệp, nhà sản xuất:

• Công cụ phòng hộ rủi ro: Giao dịch hàng hóa phái sinh sẽ là công cụ giúp nhà sản xuất chủ động hơn trong việc định phí, an tâm vận hành và phòng ngừa rủi ro biến động giá trong hoạt động kinh doanh. Giúp doanh nghiệp khóa lợi nhuận hoặc giảm mức thiệt hại tối thiểu nhất có thể.
• Tạo cơ chế xác lập giá hàng hóa: Đặc biệt đối với nhà sản xuất tham gia đầu tư ngắn hạn có thể dự đoán được xu hướng giá trong tương lai gần và có thể tìm cho mình một nguồn cung phù hợp, ổn định hoạt động kinh doanh.

3. Đối với nhà đầu tư giao dịch:

Nhà đầu tư có thể nhận được lợi nhuận từ sự chênh lệch giá và cùng với đòn bẩy tài chính cao sẽ là nguồn khả năng sinh lời khổng lồ cho nhà đầu tư. Khác với thị trường chứng khoán chỉ giao dịch tập trung tại sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam, thị trường hàng hóa giao dịch trên phạm vi toàn cầu tại những sàn giao dịch quốc tế lớn. Không những thế mức ký quỹ của hợp đồng tương lai khá thấp so với tổng giá trị hợp đồng, điều này tạo thêm nhiều cơ hội đầu tư cho các cá nhân nhỏ lẻ.

Từ những điều trên thì có câu hỏi đặt là ra liệu có nên đầu tư vào hàng hóa phái sinh không? Câu trả lời là có thể thử thách bản thân với điều kiện các nhà đầu tư nên trang bị thêm những kiến thức thị trường cơ bản.

Phía trên là những thông tin hữu ích về thị trường hàng hóa phái sinh, cũng như những ưu điểm vượt trội của nó. Có thể nói đây là một kênh đầu tư kiếm lời đầy tiềm năng cho nhà đầu tư với lợi nhuận cao, an toàn minh bạch và hiệu quả. Saigon Futures là nơi cung cấp những thông tin, kiến thức hữu ích về thị trường hàng hóa phái sinh và đây chính là “hành trang” quý báu giúp các nhà đầu tư chinh phục con đường tìm kiếm lợi nhuận cho mình. Ngoài ra, với phương châm hoạt động uy tín, chuyên nghiệp, Saigon Futures sẽ là một “cộng sự” đáng tin cậy hỗ trợ giao dịch hiệu quả, gia tăng lợi nhuận cho quý nhà đầu tư.

ĐĂNG KÝ TƯ VẤN GIAO DỊCH PHÁI SINH HÀNG HÓA MIỄN PHÍ TỪ CHUYÊN GIA

---

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• Công Ty Cổ Phần Saigon Futures
• MST: 0315173341.
• Hotline: 028.6686.0068
• Email: cskh@saigonfutures.com
• Fanpage: Saigon Futures Inc.
• Youtube: Saigon Futures.
• LinkedIn: Saigon Futures_Commodity Trading Firm.
• Trụ sở chính: 506 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 4, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh.
• VPGD Hà Nội: Tầng 9, Tháp A, tòa nhà Sky City Tower, 88 Láng Hạ, Quận Đống Đa, TP. Hà Nội.
• VPGD Sài Gòn: Tầng 1 tòa nhà Master Building, 41-43 Trần Cao Vân, Phường 6, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh.